Werkt vapen stressverlagend?

Stress is een van de meest voorkomende gezondheidsproblemen van onze tijd geworden. Van deadlines op het werk en financiële druk tot sociale verplichtingen en persoonlijke problemen, veel mensen zoeken naar snelle manieren om stress te verlichten. Voor rokers werd het grijpen naar een sigaret traditioneel gezien als een manier om te “kalmeren”. Met de opkomst van e-sigaretten en wegwerpvapes is er een nieuwe vraag ontstaan: kalmeert vapen stress?

In deze blog onderzoeken we hoe vapen samenwerkt met stress, waarom het voor sommige mensen kalmerend aanvoelt en wat de wetenschap hierover te zeggen heeft.

1. Waarom mensen geloven dat vapen stress verlicht

Veel vapers geven aan dat het nemen van een trekje hen helpt te ontspannen. De redenen achter deze perceptie zijn onder andere:

• De directe effecten van nicotine

Nicotine, de werkzame stof in de meeste e-liquids, stimuleert de afgifte van dopamine, een neurotransmitter die geassocieerd wordt met plezier en beloning. Dit kan tijdelijk een gevoel van ontspanning, voldoening en focus creëren.

• Het ritueel van vapen

Net als roken wordt vapen vaak een gewoonteritueel. De hand-mondbeweging, het inhaleren en uitademen, en zelfs de smaken kunnen troost bieden. Voor velen is de routine op zich al rustgevend.

• Sensuele afleiding

Smaakdamp, keelhit en zichtbare dampwolken kunnen een sensorische afleiding vormen van stressfactoren. Deze afleiding kan mensen een korte pauze geven van wat hen ook dwarszit.

2. De wetenschap achter nicotine en stress

Hoewel nicotine op de korte termijn stressverlagend kan aanvoelen, suggereert onderzoek dat het plaatje complexer is.

• Tijdelijke verlichting, geen genezing

Nicotine kan kort na gebruik stress- en angstgevoelens verminderen, maar het effect is tijdelijk. Naarmate de nicotinespiegel in het lichaam daalt, kunnen ontwenningsverschijnselen optreden, wat leidt tot prikkelbaarheid, rusteloosheid en verhoogde stress.

• De stresscyclus van nicotineverslaving

Veel wetenschappers beweren dat nicotine stress niet echt kalmeert, maar juist ontwenningsstress verlicht. Voor rokers en vapers die verslaafd zijn, bouwt stress zich vaak op wanneer het lichaam hunkert naar nicotine. Het nemen van een trekje bevredigt de hunkering, wat aanvoelt als stressverlichting.

• Impact op de hersenen

Studies tonen aan dat nicotine zowel de “belonings”- als de “stress”-routes in de hersenen stimuleert. Dit dubbele effect maakt het lastig: hoewel het tijdelijke ontspanning kan bieden, kan het mensen na verloop van tijd ook gevoeliger maken voor stress.

3. Vapen versus roken: wat is rustiger?

Voor rokers die overstappen op vapen, voelt de ervaring vaak minder stressvol. Waarom?

• Minder heftigheid – Vapen mist de sterke geur, rook en vele schadelijke chemicaliën die in sigaretten zitten, wat schuldgevoelens of sociale stress kan verminderen.
• Meer controle – Met vapes kunnen gebruikers kiezen voor een lager nicotinegehalte, smaken die ze lekker vinden, en in hun eigen tempo vapen.
• Minder sociaal stigma – Op veel plaatsen wordt vapen gezien als minder opdringerig dan roken, waardoor de stress van sociale oordelen afneemt.

Net als bij roken is het kalmerende effect echter nog steeds gekoppeld aan nicotine en gewoonte – niet per se een daadwerkelijke vermindering van onderliggende stress.

4. Psychologische factoren: Waarom vapen ontspannend aanvoelt

• Mindful ademhalen: Langzaam inademen en damp uitademen bootst diepe ademhalingstechnieken na, waarvan wetenschappelijk bewezen is dat ze stress verminderen.
• Smaakplezier: Aangename smaken kunnen positieve emoties en ontspanning oproepen.
• Sociaal element: Sommige mensen vinden stressverlichting door te vapen in sociale groepen, omdat het een gevoel van verbondenheid creëert.

5. De visie van zorgprofessionals op stress en vapen

Medische experts waarschuwen ervoor om vapen niet te zien als een gezonde manier om stress te beheersen. Hoewel vapen minder schadelijk kan zijn dan roken, kan het vertrouwen op nicotine om stress te beheersen leiden tot langdurige afhankelijkheid.

Gezondheidsorganisaties bevelen alternatieve strategieën voor stressverlichting aan, zoals:

• Beweging en fysieke activiteit
• Meditatie en mindfulness
• Diepe ademhalingstechnieken
• Praten met vrienden, familie of een therapeut
• Hobby’s of creatieve uitingen

Deze benaderingen pakken de oorzaak van stress aan zonder nicotineverslaving te veroorzaken.

6. Kunnen nicotinevrije vapes helpen tegen stress?

Een interessante wending is dat sommige mensen nicotinevrije vapes gebruiken om te ontspannen. Voor hen biedt het sensorische ritueel – de hand-mondbeweging, de gearomatiseerde damp en het ademhalingspatroon – nog steeds comfort. Zonder nicotine wordt het risico op ontwenningsverschijnselen vermeden. De gewoonte kan echter de afhankelijkheid van vapen als copingmechanisme versterken.

Het kalmerende effect komt vaak voort uit de kortdurende chemische reactie van nicotine en het geruststellende ritueel van vapen. Nicotineafhankelijkheid kan echter een cyclus creëren waarin stressverlichting slechts tijdelijk is en ontwenning op de lange termijn de stress juist kan verhogen.

Als je vapes gebruikt als alternatief voor roken, kan het aanvoelen als een gezondere, minder stressvolle keuze – en in veel opzichten is dat ook zo. Maar als je belangrijkste doel is om stress te verminderen, is het de moeite waard om gezondere copingstrategieën te verkennen die niet afhankelijk zijn van nicotine.