Kan vapen leiden tot ademhalingsproblemen of een benauwd gevoel op de borst?

Jarenlang werd vapen op de markt gebracht als een “veiliger alternatief” voor traditionele sigaretten, vooral onder jongvolwassenen en mensen die probeerden te stoppen met roken. Maar nu het gebruik enorm is toegenomen (de CDC meldt dat meer dan 2,5 miljoen Amerikaanse middelbare scholieren in 2023 een dampende sigaret gebruikten), luidt een groeiend aantal onderzoeken en praktijkgevallen de alarmbellen: vapen is niet ongevaarlijk en draagt ​​vaak bij aan ademhalingsproblemen, waaronder benauwdheid, kortademigheid en zelfs levensbedreigende longschade. Laten we de wetenschap, de risico’s en wat je moet weten eens bekijken.

1. Wat zit er in een vape? Het is niet zomaar “waterdamp”

De grootste mythe over vapen is dat het alleen “onschadelijke waterdamp” produceert. In werkelijkheid verhitten e-sigaretten een vloeistof (ook wel “e-liquid” of “vape juice” genoemd) die doorgaans het volgende bevat:

• Nicotine: Een zeer verslavende stimulerende stof die de bloedvaten vernauwt, waaronder die in de longen, waardoor de zuurstofstroom afneemt en het ademen wordt bemoeilijkt.
• Propyleenglycol (PG) en plantaardige glycerine (VG): Deze verdikkingsmiddelen creëren de “dampwolk”. Bij verhitting tot hoge temperaturen (veelvoorkomend in veel vapes), breken ze af tot formaldehyde (een kankerverwekkende stof) en acroleïne (een giftige irriterende stof die longweefsel beschadigt, vergelijkbaar met wat er in onkruidverdelger zit).
• Smaakstoffen: Ingrediënten zoals diacetyl (gebruikt in botersmaken) en cinnamaldehyde (gebruikt in kaneelsmaken) worden in verband gebracht met “popcornlong” – een zeldzame maar onomkeerbare aandoening waarbij kleine luchtzakjes in de longen littekens vormen, wat permanente kortademigheid en een benauwd gevoel op de borst veroorzaakt.
• Zware metalen en deeltjes: Studies van de FDA en Harvard hebben lood, nikkel en chroom in damp van vapes aangetroffen. Deze kleine deeltjes nestelen zich diep in de longen en veroorzaken ontstekingen en verstoppingen.

Wanneer je dit mengsel inhaleert, adem je niet alleen “damp” in – je stelt je luchtwegen bloot aan een cocktail van irriterende stoffen en gifstoffen.

2. De wetenschap: Vapen veroorzaakt direct ademhalingsproblemen

Onderzoek van het afgelopen decennium heeft vapen consequent in verband gebracht met ademhalingsproblemen, waaronder een benauwd gevoel op de borst. Zo gebeurt het:

• Ontsteking en irritatie in de longen

Gifstoffen uit vapen irriteren de delicate bekleding van de luchtwegen en alveoli (de kleine luchtzakjes waar zuurstof het bloed binnendringt). Deze irritatie leidt tot symptomen die lijken op bronchitis: hoesten, piepende ademhaling en een benauwd gevoel op de borst. Een onderzoek uit 2022 in het Journal of the American Medical Association (JAMA) toonde aan dat vapers drie keer vaker last hadden van een benauwd gevoel op de borst dan niet-vapers, zelfs als ze nooit hadden gerookt.​

Voor mensen met astma of chronische obstructieve longziekte (COPD) is vapen nog riskanter. Nicotine en smaakstoffen kunnen ernstige astma-aanvallen veroorzaken en de ontsteking verergert de COPD-symptomen, waardoor het voelt alsof je “door een rietje ademt”.

• EVALI: Een levensbedreigende longaandoening

In 2019 was er in de VS een uitbraak van EVALI (e-sigaret of vaping product use-associated lung injury), die meer dan 2800 mensen ziek maakte en het leven kostte. Hoewel veel gevallen verband hielden met illegale THC-bevattende vapes (vermengd met vitamine E-acetaat, een verdikkingsmiddel dat de longen verstopt), gebruikte meer dan 10% van de EVALI-patiënten alleen nicotine-vapes.

Symptomen van EVALI zijn onder andere hevige pijn op de borst, kortademigheid en koorts, en het kan binnen enkele dagen tot ademhalingsfalen leiden. Zelfs overlevenden kampen vaak met langdurige longschade, waarbij sommigen jaren later nog steeds aanhoudende benauwdheid op de borst melden.​

• Risico’s op lange termijn: permanente longschade

Hoewel symptomen op korte termijn, zoals een benauwd gevoel op de borst, alarmerend zijn, zijn de langetermijneffecten van vapen nog zorgwekkender. Een onderzoek uit 2023 in Nature Communications toonde aan dat vapers hogere niveaus van “oxidatieve stress” in hun longen hebben – schade die na verloop van tijd tot littekenvorming (fibrose) leidt. Littekens in de longen kunnen niet goed uitzetten of zuurstof opnemen, wat leidt tot permanente kortademigheid en pijn op de borst.

Artsen zien ook een toename van “vapen-geïnduceerde COPD” bij jongvolwassenen – mensen in de twintig en dertig met symptomen die voorheen alleen levenslange rokers troffen. Deze patiënten melden een constante benauwdheid op de borst en hebben moeite met simpele taken zoals traplopen.

3. Echte verhalen: Vapers delen hun ervaringen met benauwdheid op de borst

Los van de wetenschap, persoonlijke verhalen benadrukken hoe snel vapen ademhalingsproblemen kan veroorzaken. Neem de 19-jarige Mia, die op haar zestiende begon met het vapen van e-sigaretten met muntsmaak:

“Ik dacht dat het cool en veiliger was dan roken. Maar na 6 maanden kreeg ik een beklemmend gevoel op mijn borst – alsof er iemand op me zat – vooral tijdens het sporten. Mijn arts zei dat mijn luchtwegen ontstoken waren door het vapen en dat ik onmiddellijk moest stoppen. Het duurde 3 maanden voordat de beklemming verdween, en ik raak nog steeds snel buiten adem.” Of de 27-jarige Jake, die nicotinedampen gebruikte om te stoppen met roken:

“Ik stopte met roken, maar begon wel vijf keer per dag te dampen. Binnen een jaar had ik constant pijn op de borst en kon ik niet liggend slapen. Mijn longscan toonde ontstekingen aan en mijn arts zei dat als ik zou blijven dampen, ik tegen mijn 30e COPD zou ontwikkelen. Stoppen was moeilijk, maar de benauwdheid op de borst verdween uiteindelijk na een maand.”

Deze verhalen zijn niet zeldzaam. Uit een onderzoek van Truth Initiative uit 2024 bleek dat 45% van de dampers tussen de 18 en 24 jaar last had van benauwdheid op de borst of kortademigheid – en 60% wist niet dat dampen de oorzaak was.

4. Wat te doen als u last heeft van benauwdheid op de borst door dampen

Als u dampt en last heeft van benauwdheid op de borst, kortademigheid of een aanhoudende hoest, negeer dit dan niet. Dit moet u doen:

• Stop onmiddellijk met vapen: Doorgaan met het gebruik van e-sigaretten zal de longirritatie alleen maar verergeren.
• Raadpleeg een arts: Beschrijf uw symptomen en hoe vaak u vapet. Mogelijk wordt een röntgenfoto van de borstkas of een longfunctietest aangevraagd om te controleren op schade.
• Zoek ondersteuning bij het stoppen: Nicotineverslaving bestaat echt, maar hulpmiddelen zoals programma’s om te stoppen met roken (bijv. sms QUIT naar 47848 in de VS) of counseling kunnen helpen. Voor jongeren bieden apps zoals “This Is Quitting” (van Truth Initiative) lotgenotenondersteuning.

Het idee dat vapen een “onschadelijk” alternatief voor roken is, is een mythe. Van kortdurende benauwdheid op de borst tot langdurige littekenvorming in de longen en EVALI, de risico’s voor uw luchtwegen zijn duidelijk.

Als u wilt stoppen met vapen, overleg dan met uw arts over evidence-based methoden – zoals nicotinevervangende therapie (kauwgom, pleisters) of voorgeschreven medicijnen – die bewezen veilig en effectief zijn. En als je een jongere bent die uit nieuwsgierigheid bent begonnen met vapen: het is nooit te laat om te stoppen. Je longen zullen je dankbaar zijn.