Wegwerpvapes zijn de afgelopen jaren enorm in populariteit gestegen en zijn een vast onderdeel geworden van de evoluerende wereld van nicotineconsumptie. In tegenstelling tot traditionele sigaretten of zelfs navulbare vape mods, bieden wegwerpvapes eenvoud, draagbaarheid en discreet gebruik – eigenschappen die ze bijzonder aantrekkelijk hebben gemaakt.
1. De opkomst van wegwerpvapes
Wegwerpvapes zijn elektronische sigaretten voor eenmalig gebruik die gevuld zijn met gearomatiseerde e-liquids met nicotine. Zodra de batterij of e-liquid leeg is, wordt het apparaat weggegooid. Deze apparaten zijn vaak klein, kleurrijk en verkrijgbaar in een breed scala aan smaken – van fruitig tot muntachtig tot dessertachtig.
De aantrekkingskracht van wegwerp-vapes komt voort uit verschillende belangrijke factoren:
- Gebruiksgemak (geen opladen of bijvullen)
- Betaalbare prijs
- Slim formaat en design
- Brede variatie aan smaken
- Hoge nicotineconcentratie
Hoewel ze oorspronkelijk gericht waren op volwassen rokers die op zoek waren naar alternatieven voor gewone sigaretten, hebben wegwerp-vapes een sterke gebruikersbasis gevonden in alle leeftijdsgroepen – waarvan sommige zorgen baren over de volksgezondheid.
2. Tieners en jongvolwassenen: de grootste consumentengroep
Tieners (13-17 jaar)
Een van de meest alarmerende trends is de populariteit van wegwerp-vapes onder tieners. Volgens gegevens van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) geven miljoenen middelbare scholieren aan dat ze e-sigaretten gebruiken, waarbij wegwerp-vapes het meest gebruikte type zijn in deze doelgroep.
Waarom voelen tieners zich aangetrokken tot wegwerp-vapes?
- Aantrekkingskracht: Smaken zoals mango, suikerspin of aardbeienmilkshake zijn vooral aantrekkelijk voor jongere doelgroepen.
- Invloed van leeftijdsgenoten: Sociale dynamiek en acceptatie door leeftijdsgenoten spelen een grote rol in het vape-gedrag van tieners.
- Discretie: Het compacte, flashdrive-achtige ontwerp maakt het gemakkelijk te verbergen voor ouders en leerkrachten.
- Waargenomen onschadelijkheid: Veel tieners denken ten onrechte dat vapen minder schadelijk is dan roken.
Uit een onderzoek uit 2023 van de National Youth Tobacco Survey bleek dat meer dan 25% van de middelbare scholieren die vapen, de voorkeur gaf aan wegwerp-e-sigaretten. Deze trend is verontrustend, omdat de adolescentie een cruciale periode is in de ontwikkeling van de hersenen en blootstelling aan nicotine blijvende gevolgen kan hebben.
Jongvolwassenen (18-24 jaar)
Jongvolwassenen vormen de op één na grootste groep gebruikers van wegwerp-e-sigaretten. Volgens onderzoeken van instellingen zoals het Truth Initiative en het Pew Research Center begint deze leeftijdsgroep vaak met vapen, hetzij als een sociale activiteit, hetzij in de veronderstelling dat het een veiliger alternatief is voor roken.
Waarom gebruiken jongvolwassenen wegwerpvapes?
- Lifestyle-fit: Veel jongvolwassenen zien wegwerpvapes als een trendy en handig accessoire.
- Sociale en culturele invloed: Sociale media en influencercultuur promoten vapen als “cool” of “esthetisch”.
- Kosten en gemak: Omdat veel jongvolwassenen een krap budget hebben, zijn de betaalbaarheid en draagbaarheid van wegwerpvapes belangrijke verkoopargumenten.
- Gebrek aan bewustzijn van regelgeving: Sommigen zijn zich mogelijk niet bewust van of begrijpen de gezondheidsrisico’s die gepaard gaan met regelmatig nicotinegebruik niet volledig.
Ondanks de wettelijke leeftijd vervallen velen in deze groep in incidenteel of routinematig gebruik, wat kan leiden tot een langdurige nicotineverslaving.
Volwassenen van 25-44 jaar: een gemengde motivatiegroep
De leeftijdsgroep van 25-44 jaar bestaat uit een mix van gebruikers die:
- zijn gestopt met roken en nu vapes gebruiken om de schade te beperken
- recreatief of sociaal vapen
- het af en toe gebruiken als nicotinevervanger in stressvolle omgevingen
Deze groep is over het algemeen meer gezondheidsbewust en sommigen gebruiken wegwerpvapes als opstapje naar volledig stoppen met nicotine. Het gemak van wegwerpvapes kan echter ook een valkuil worden, waardoor je gemakkelijk terugvalt of je nicotineverslaving in stand houdt.
Volwassenen van 45 jaar en ouder: de kleinste doelgroep
Oudere volwassenen gebruiken aanzienlijk minder vaak wegwerp-vapes. Wanneer ze dat wel doen, is het vaak om te stoppen met roken of uit nieuwsgierigheid. Deze groep staat echter over het algemeen sceptischer tegenover nieuwe nicotinetoedieningsmethoden en is minder beïnvloed door moderne marketingtechnieken of sociale media.
Redenen voor het lage gebruik onder ouderen zijn onder andere:
- Minder bewustzijn of interesse
- Voorkeur voor traditioneel roken (of volledig stoppen)
- Beperkte blootstelling aan gearomatiseerde producten of digitale marketing
- Gezondheidsoverwegingen en medische richtlijnen die gebruik ontmoedigen
Dat gezegd hebbende, zijn sommige ouderen begonnen met vapen om hun nicotinebehoefte op een “schoner” manier te beheersen dan roken, vooral als ze al lange tijd roken.
3. Gezondheids- en beleidsimplicaties
Het wijdverbreide gebruik van wegwerp-vapes onder tieners en jongvolwassenen heeft geleid tot aanzienlijke bezorgdheid bij volksgezondheidsautoriteiten:
- Nicotineverslaving: Jongeren die vapen, raken vaker verslaafd en stappen vaker over op het roken van sigaretten.
- Impact op de geestelijke gezondheid: Sommige onderzoeken koppelen frequent nicotinegebruik aan angst, depressie en stemmingsstoornissen.
- Milieuproblemen: Wegwerp-vapes dragen bij aan e-waste vanwege hun eenmalig gebruik.
Als gevolg hiervan beginnen veel overheden strenger op te treden:
- Verboden op smaken die jongeren aanspreken
- Leeftijdscontrolewetten voor online verkoop
- Marketingbeperkingen voor vape-merken
4. Een generatiekloof
Hoewel wegwerp-vapes oorspronkelijk bedoeld waren voor volwassen rokers, zijn ze een trend geworden die door jongeren wordt aangestuurd. De grootste gebruikersgroepen zijn tieners en jongvolwassenen, die worden aangetrokken door smaken, design en sociale invloed. Volwassenen van 25 jaar en ouder vertonen een lager, maar nog steeds merkbaar gebruikspatroon, vaak geworteld in schadebeperking of gemak.
De leeftijdsverdeling van gebruikers van wegwerp-vapes onthult meer dan alleen consumentengedrag – het weerspiegelt culturele opvattingen, beleidslacunes en de dringende behoefte aan voorlichting en regelgeving. Of u nu ouder, docent of beleidsmaker bent: inzicht krijgen in wie wegwerp-vapes gebruikt, is de eerste stap in het aanpakken van de bredere uitdaging voor de volksgezondheid die ze vormen.